پرورش مرغ و خروس در ایران به دلایل گوناگون، یکی از کسب و کارهای مهم و پرطرفدار در صنایع دام و طیور است. بازار خوب و همیشگی، نیاز به سرمایه پایین، تضمین خرید و بازدهی سریع، بخشی از مزایای این شغل است. اما چالش‌هایی نیز سرمایه فعالان در این حوزه را تهدید می‌کند. یکی از این چالش‌ها، بیماری‌هایی است که سلامت و رشد این پرندگان را تهدید می‌کند و می‌تواند به کل سرمایه شما آسیب برساند. یکی از این مشکلات سلامتی، فلج مرغ و خروسها است. در این مقاله قصد داریم تا با دلایل فلج شدن مرغ و خروس بیشتر آشنا شویم و ببینیم برای رفع این مشکل و یا پیشگیری از آن، چه راهکارهایی وجود دارد.
دلایل فلج شدن مرغ و خروس چیست؟
برخی اوقات مشاهده می‌شود که مرغها دچار مشکلاتی هنگام راه رفتن هستند. به عنوان مثال پای خود را می‌کشند یا به سختی و با بی‌حالی راه می‌روند. این مشکل می‌تواند به دلایل مختلف بروز کرده باشد. تشخیص دلیل این مشکل به راحتی ممکن نیست. فلج می‌تواند نشانه‌ای از بیماریهای پیشرفته، آسیبهای فیزیکی و یا مشکلاتی در رژیم غذایی مرغها و خروسها باشد. گاهی اوقات، علائم بالینی به نوعی با یکدیگر همپوشانی دارند. بنابراین، بررسی دقیق توسط کارشناس و یا دامپزشک، ضروری است. برای تشخیص علت و نیز رفع آن بهتر است با دامپزشک مشورت کنید. در ادامه دلایل شایعی که می‌تواند باعث این عارضه شده باشد را بررسی می‌کنیم.
حتما بخوانید: پرورش مرغ بومی + آموزش
1. بیماری مارک(MD)
این بیماری، یک مشکل رایج در بین مرغها و خروسها است اما به این معنی نیست که می‌توانید این بیماری را دست کم بگیرید. این بیماری مرغ در موارد پیشرفته، حتی می‌تواند منجر به مرگ پرندگان مبتلا شود و پیشگیری از آن ضروری است. در حال حاضر هیچ درمانی برای این بیماری وجود ندارد و بنابراین پیشگیری از آن در مرغداری‌ها بسیار مهم است. بیماری مارک یکی از مهم‌ترین دلایل فلج شدن مرغ و خروس در مرغداری‌ها است.
عامل بیماری مارک، یک ویروس است که باعث رشد تومورهایی در یک یا چند ناحیه از بدن پرنده می‌شود. این ویروس سیستم عصبی مرکزی مرغ را تحت تأثیر قرار می‌دهد و باعث فلج شدن نواحی گوناگون مانند پاها و بال‌ها و همچنین باعث افتادگی در شانه مرغ می‌شود. این بیماری همچنین می‌تواند باعث ایجاد تومور در اندام‌های اصلی مانند قلب، ریه و ماهیچه‌ها و ایجاد تومور در فولیکول‌های پر شود.
برای جلوگیری از بروز بیماری مارک، تهویه اصولی برای ایجاد محیطی سالم و پاک، نقش مهمی دارد. مورد مهم دیگر برای جلوگیری از این بیماری، قرنطینه درست و اصولی در هنگام خرید مرغ و یا جوجه‌های جدید است. راه دیگر برای پیشگیری از این، بیماری، واکسیناسیون پرندگان است. واکسیناسیون همیشه و به صورت 100 درصدی از بروز این بیماری در گله جلوگیری نمی‌کند اما احتمال ابتلا و مرگ و میر را تا حد زیادی پایین می‌آورد.
2. کمبود کلسیم و فسفر در بدن پرنده
کمبود کلسیم وکمبود فسفر یکی دیگر از دلایل فلج شدن مرغ و خروس است. هم کلسیم و هم فسفر، مواد معدنی و مکمل‌هایی برای رشد و حفظ سلامت استخوان‌ها هستند. این موضوع در مورد پرندگان نیز صدق می‌کند. این مواد علاوه بر نقشی که در سنتز استخوان دارند، برای سلامت سیستم عصبی، لخته شدن خون و انقباض عضلانی نیز مفید هستند. کمبود این مواد می‌تواند منجر به رشد غیر طبیعی اسکلتی یا راشیتیسم در جوجه‌های در حال رشد و پوکی استخوان در پرندگان مسن‌تر شود.
یکی از علائم بالینی کمبود کلسیم و فسفر، لنگیدن پرنده است که در مراحل بعدی منجر به فلج پا در مرغ و خروس می‌شود. برای رساندن کلسیم و فسفر به میزان کافی به بدن پرندگان، شما باید یک رژیم غذایی متعادل و سرشار از این دو ماده را در سیستم تغذیه‌ای مرغداری بگنجانید. جیره‌های استاندارد معمولا حاوی پودر استخوان و پودر صدف است که سرشار از کلسیم وفسفر مورد نیاز بدن مرغها و جوجه‌ها است. اگر دلیل فلجی مرغ و خروس کمبود این دو ماده در بدن آن‌ها باشد، برای درمان این مشکل و با نظارت دامپزشک، می‌توانید از مکمل‌ها نیز همراه با جیره استفاده کنید.
3. مایکوتوکسیکوز
مایکوتوکسیکوز یک بیماری است که توسط سموم ناشی از کپک، در بدن پرندگان ایجاد می‌شود. معمولاً این بیماری، با زندگی مرغ در مکان‌هایی با دمای بالا و آب و هوای با رطوبت بالا اتفاق می‌افتد. دانه‌های مرطوب نیز می‌توانند باعث ایجاد کپک شوند. علاوه بر رطوبت، آسیب ناشی از حشرات و شرایط نگهداری نامناسب می‌تواند باعث ایجاد این عفونت شود. این بیماری نیز می‌تواند یکی از دلایل فلج شدن مرغ و خروس باشد.
برای درمان این مشکل، باید منابع حاوی این سموم را حذف کنید و سپس برای پرندگان از داروی ضد قارچ برای جلوگیری از عفونت قارچی استفاده کنید. همچنین می‌توانید با مشورت با دامپزشک، سطح پروتئین را در خوراک افزایش دهید.
4. نوروپاتی محیطی یکی از دلایل فلج شدن مرغ و خروس
این وضعیت به دلیل آسیب به سیستم عصبی محیطی مرغ به وجود می‌آید. این آسیب، در مراحل بعدی باعث اختلال در عملکرد تکانه‌های عصبی بین مغز و نخاع و سایر قسمت‌های بدن از جمله حرکت عضلات می‌شود. یکی از نتایج این مشکل فلج پای مرغ یا خروس است. برای رفع این مشکل و درمان مرغ باید هر چه سریع‌تر با دامپزشک تماس بگیرید.
5. بیماری نیوکاسل
درست مانند بیماری مارک، یک ویروس عامل اصلی ایجاد بیماری نیوکاسل است. علائم بالینی که به دنبال این عفونت ایجاد می‌شود، مشکلات تنفسی است که باعث می‌شود تنفس در پرنده با مشکل روبه‌رو شود. در ادامه این بیماری، پس از 1 تا 2 روز، مرغ ممکن است از ناحیه پا و بال فلج شود. بروز این بیماری در مرغ‌های بالغ می‌تواند به مرگ پرنده نیز منجر شود. این بیماری توسط ویروس ایجاد می‌شود، بنابراین تنها راه پیشگیری از بروز آن در مرغداری‌ها، واکسیناسیون به موقع است. بنابراین، بهتر است همه پرندگان مرغداری را قبل از آلوده شدن به ویروس نیوکاسل، واکسینه کنید.
6. مشکلات کلیوی یکی از دلایل فلج شدن مرغ و خروس
درست مانند بدن انسان، کلیه در طیور به حفظ تعادل الکترولیت و تعادل آب در بدن پرندگان کمک می‌کند. علاوه بر این، کلیه در مرغ می‌تواند ضایعات متابولیک، به ویژه نیتروژن حاصله از متابولیسم را به جز دی اکسید کربن، از بین ببرد. بنابراین، مشکلاتی که در کلیه ایجاد شود، می‌تواند باعث ایجاد «نئوپلازی» شود. نئوپلازی رشد غیرطبیعی بافتی است که بر اعصاب مرغ فشار وارد می‌کند. این فشار ممکن است منجر به لنگش یا فلج پا در بدن مرغها شود.
حتما بخوانید: چگونه با بیماری نیوکاسل مرغ و خروس مقابله کنیم؟
7. تروما
فلج همیشه به دلیل بیماری‌ها یا سایر مشکلات فیزیولوژیکی ایجاد نمی‌شود. استرس روانی نیز ممکن است باعث بروز این مشکل در بدن مرغ و خروس شود. گاهی اوقات، زمانی که مرغ به تازگی با یک حیوان شکارچی روبه‌رو شده، در اثر استرس، پای مرغ به طور موقت ضعیف می‌شود و دچار لنگی می‌شود. برای آرام کردن پرنده، می‌توانید مرغ را در قفس مرغ یا یک منطقه امن قرار دهید تا از استرس رها شود. البته ابتدا باید بدن مرغ و یا خروس را بررسی کنید و مطمئن شوید که زخم‌هایی برای درمان وجود دارد یا خیر.
سخن آخر
بسیاری از مشکلات سلامتی و یا بیماری‌ها می‌توانند باعث ایجاد حالت لنگی در مرغها و خروسها شوند. بیماری‌هایی مانند نیوکاسل، مارک، کمبود کلسیم و فسفر، مایکوتوکسیکوز، نوروپاتی محیطی، مشکلات کلیوی و تروما می‌توانند از دلایل فلج شدن مرغ و خروس باشند. در موقع ایجاد این مشکل در مرغ خروس و یا جوجه‌ها، بهتر است هر چه سریع‌تر آن‌ها را از بقیه پرندگان گله جدا کرده و درمان مناسب را با مشورت دامپزشک آغاز نمایید.
سوالات متداول
بیماریهای پیشرفته، آسیبهای فیزیکی و یا مشکلاتی در رژیم غذایی مرغها و خروسها با دامپزشک مشورت کنید بیماری مارک دلایل فلج شدن مرغ و خروس چیست؟
بهترین راه برای تشخیص فلج شدن مرغ و خروس چیست؟
یکی از مهم‌ترین دلایل فلج شدن مرغ و خروس در مرغداری‌ها چیست؟
